Nachtangsten en nachtmerries bij kinderen

Nachtangsten en nachtmerries: wat is het verschil?

Nachtangsten en nachtmerries zijn parasomnia. Dat zijn beide ongewenste of abnormale gedragingen die zich tijdens het inslapen of de slaap voordoen. Nochtans zijn het twee verschillende slaapstoornissen.

Wat is nachtangst?

Bij nachtangst (of pavor nocturnus) wordt het kind plots wakker. Dat gebeurt aan het begin van de nacht wanneer het kind in een trage en diepe slaap is (een tot twee uur nadat het in slaap is gevallen). Op dat moment is het kind niet echt wakker en de volgende ochtend zal het zich er ook niets van herinneren.

Nachtangst treedt regelmatig op bij kinderen tussen 4 en 8 jaar. Meestal komt het slecht één keer per nacht voor. 

Hoe herken je nachtangst?

Er zijn meerdere signalen die erop kunnen wijzen dat je kind een nachtangst heeft:

• Je kind zit rechtop in bed.
• Het brabbelt onsamenhangende zinnen die geen betekenis hebben.
• Het kind schreeuwt/huilt.
• De ogen zijn open, maar je kind heeft een lege blik. Je ziet dat het een diepe angst doormaakt.
• Je kind zweet overvloedig, ademt diep en snel. Zijn hart slaat sneller.
• Je kind is uit bed gesprongen.
• Je kind antwoordt niet als je het aanspreekt, het herkent zijn omgeving niet.
• Het lukt niet om je kind wakker te maken.
• Pogingen om je kind te wekken lokken agressieve reacties uit.
• De nachtangst duurt tussen de 20 en 40 minuten.

Wat zijn de oorzaken van nachtangst?

Nachtangst kan verschillende oorzaken hebben:

• Het kan erfelijk zijn.
• Je kind is later gaan slapen dan gewoonlijk of is erg moe.
• Je kind is angstig door veranderingen of belangrijke gebeurtenissen in zijn leven.
• Zijn slaapgewoontes zijn veranderd (geen middagdutje meer bijvoorbeeld).
• Je kind heeft koorts of is ziek.

Hoe reageer je op nachtangst?

Probeer je kind niet te wekken. Raak het niet aan en praat er niet tegen om te vermijden dat de episode langer duurt. Blijf zeker in de buurt om te voorkomen dat je kind uit het bed valt of zich pijn doet. Na de episode zal je kind zelf weer gaan liggen zonder zich te herinneren wat er zonet gebeurd is. Als je kind wakker wordt, laat dan niet zien dat je van streek bent zodat je het niet onnodig ongerust maakt. Je kind zal niet begrijpen waarom je bij hem bent in het midden van de nacht. Stel het gerust door over de rug te wrijven, door een liedje te neuriën of door even mee in bed te gaan liggen bijvoorbeeld.  Breng het onderwerp de volgende ochtend niet ter sprake, tenzij je kind er zelf over begint. Door te praten over de nachtangst terwijl je kind het zich niet herinnert, maak je je kind misschien ongerust. Dat kan ervoor zorgen dat het de volgende dagen bang is om te gaan slapen.

Hoe kan je nachtangst vermijden?

Om nachtangst te vermijden is het aangeraden om de juiste sfeer te creëren alvorens naar bed te gaan. Dat betekent:

• Een rustig avondritueel inplannen: niet te veel televisie (liefst volledig vermijden), geen videospelletjes, geen enge verhalen lezen, ...
• Geen intensieve sport beoefenen
• Niet te zwaar eten ’s avonds
• Geen activiteiten doen die de verbeelding te veel aanspreken
• Stresserende situaties vermijden
• Rustgevende activiteiten doen: een bad nemen, een verhaal lezen, de positieve gebeurtenissen van de dag overlopen
• Je kind ontspannen met bijvoorbeeld eenvoudige ademhalingsoefeningen

Als nachtangst zich vaker voordoet

Is het niet de eerste keer dat je kind last heeft van nachtangst? Als het regelmatig gebeurt, kan je gedurende enkele weken je kind wekken 30 minuten voordat zo’n episode zich normaal gezien voordoet. Laat het even naar toilet gaan, bijvoorbeeld, en laat het vervolgens opnieuw slapen. Als de nachtangst niet verdwijnt, raadpleeg dan een arts.

Nachtmerries

In tegenstelling tot nachtangst, komen nachtmerries pas in het tweede deel van de nacht voor, tijdens de REM-slaap. Een kind dat wakker wordt na een nachtmerrie kan zijn droom vertellen en herinnert het zich zelfs de volgende ochtend.

Nachtmerries doen zich voor vanaf de leeftijd van 1 of 2 jaar en worden frequenter tussen 3 en 10 jaar, om daarna weer te minderen.  Het is volledig normaal om nachtmerries te hebben, het maakt deel uit van de psychologische ontwikkeling van een kind. Het is wel belangrijk om de situatie goed op te volgen als je kind regelmatig nachtmerries heeft en als het altijd dezelfde zijn.

Wat zijn de mogelijke oorzaken van nachtmerries?

Nachtmerries kunnen verschillende oorzaken hebben:

• Je kind voelde tijdens de dag verschillende angsten en onzekerheden.
• Je kind heeft innerlijke conflicten.
• Het ervaart stress door een verandering in zijn dagelijkse patroon: een verhuis, een andere school, een scheiding, ...
• Je kind heeft een woelige gebeurtenis meegemaakt.
• Het heeft op televisie, in een boek, op een website beelden gezien die indruk hebben gemaakt.

Hoe reageer je als je kind een nachtmerrie heeft?

Het is belangrijk dat je dicht bij je kind blijft om het gerust stellen, totdat het gekalmeerd is. Als het zijn nachtmerrie vertelt, probeer het verhaal dan een positieve draai te geven (hoe je kind het monster overwonnen heeft bijvoorbeeld). Verder is het een goed idee om de deur van zijn slaapkamer open te laten staan. Zo stel je jouw kind gerust door te laten weten dat je niet ver bent. Een tip: vermijd dat je kind in jouw bed komt slapen. Het moet begrijpen dat het veilig is in zijn eigen kamer. Lach bovendien niet met zijn angsten. Integendeel, probeer ermee verder te gaan en te achterhalen of er iets anders aan de hand is. Zorg voor een rustige en kalme sfeer voor bedtijd. Dat helpt het aantal nachtmerries en de intensiteit ervan verminderen. 

Als expert op het gebied van bedden, raden we aan om voor een ergonomische kwaliteitsmatras te kiezen, opdat je kind een goede nachtrust heeft. Zo'n matras zal geen nachtmerries of nachtangsten vermijden, maar zorgt er wel voor dat je kind comfortabeler slaapt. Dat is weer een stress minder en het helpt om van de kamer van je kind de mooiste plek ter wereld te maken.